Murek ogrodowy – jakie są rodzaje?

Murek ogrodowy jest ważnym elementem przestrzeni ogrodowej. Stawia się zazwyczaj ze względów funkcjonalnych, czyli wtedy, gdy chce się ogrodzić teren, podzielić wnętrze ogrodowe albo – gdy spadek terenu powoduje erozję gruntu lub jego osuwanie się – podtrzymać masy ziemi. Można też postawić murek ogrodowy tak, by odciąć fragment skarpy, co pozwoli ją skrócić i lepiej wykorzystać przestrzeń. Warto jednak docenić także stronę estetyczną tych budowli. Urozmaicają przestrzeń ogrodu i doskonale komponują się z roślinami. Można wykorzystywać je do tworzenia efektownych rabat podwyższonych oraz obsadzać roślinami nie tylko korony takich murków, ale i ich pionowe płaszczyzny.

Z czego można zbudować murek ogrodowy?

Murek ogrodowy można zbudować z kamieni, cegieł lub prefabrykowanych elementów betonowych.

Jeśli decydujemy się na budowlę kamienną, najlepiej wykorzystywać materiał lokalny: kamienie zbierane z pól lub pochodzące z pobliskiego kamieniołomu. Oczywiście jeśli takich nie ma, możemy zaopatrzyć się w składzie budowlanym lub centrum ogrodniczym. Najtrwalsze są skały pochodzenia magmowego, takie jak granit, bazalt i sjenit. Mniej trwałe ulegają erozji wapienie. I piaskowce, i wapienie są porowate, więc łatwo chłoną wodę, a z czasem porastają glonami. Jednak taka patyna w kompozycjach ogrodowych nie przeszkadza.

Cegła? To jaka?

Popularne są też murki ogrodowe z cegieł. Te klinkierowe wyglądają schludnie, czysto i przez wiele lat niezmiennie. Cegła klinkierowa jest odporna na działanie deszczu, słońca, mrozu i wiatru, a także na uszkodzenia mechaniczne. Można też łatwo czyścić ją wodą z błota i kurzu, a z plam olejowych czy wykwitów wapiennych specjalistycznymi preparatami dostępnymi w handlu. Mniej odporne na działanie czynników atmosferycznych są zwykłe cegły budowlane. Wykonane z nich murki najlepiej wyglądają w części ogrodowej posesji. Sprawdzają się szczególnie wtedy, gdy chcemy stworzyć nostalgiczny nastrój, ponieważ ciemnieją i dość szybko się kruszą (nie są mrozoodporne). To przyspieszone starzenie się powoduje, że doskonale „wrastają” w ogród. Dla przedłużenia ich życia warto zaizolować murek przed wilgocią w miejscu kontaktu z podłożem (skarpą czy urodzajną ziemią podwyższonej grządki) warstwą papy na lepiku i przykryć daszkiem. 

Firmy produkujące kostkę i płyty betonowe często oferują też prefabrykowane bloczki lub kształtki do budowy murków ogrodowych. Są one odporne na działanie czynników atmosferycznych. Niektóre wypełnia się ziemią i po wzniesieniu konstrukcji – obsadza roślinami ozdobnymi.

Kamienie lub cegły + Zaprawa cementowa lub wapienna = murek ogrodowy

Murowany powstaje z elementów (kamieni lub cegieł) połączonych zaprawą cementową lub wapienną. Posadawia się go na fundamencie betonowym zagłębionym w gruncie na 20-80 cm. Zasada jest taka, że im wyższy murek i bardziej spoisty grunt, tym głębszy powinien być fundament. Na gruncie słabo przepuszczalnym trzeba pod fundamentem umieścić warstwę ubitego gruboziarnistego tłucznia lub żwiru, aby zapewnić dobry odpływ wody. Jeżeli murek ogrodowy jest długi, co kilka metrów wykonuje się pionową szczelinę dylatacyjną (biegnącą też przez fundament). Pozwala to uniknąć pękania sztywnej konstrukcji murku.

Drenaż też jest ważny!

Między murkiem a skarpą, którą on podtrzymuje, należy ułożyć warstwę odsączającą z gruboziarnistego żwiru lub tłucznia, szczególnie jeżeli grunt jest słabo przepuszczalny (to złagodzi skutki niszczącego oddziaływania na murek wody spływającej ze skarpy). Na dnie warstwy odsączającej wzdłuż całej długości murku trzeba ułożyć sączki drenarskie, które będą zbierać wodę i odprowadzać ją do studzienki chłonnej albo przed lico murku (w drugim przypadku 15 cm nad ziemią należy zamontować sączki z tworzywa sztucznego lub metalowe rurki, albo podczas murowania pozostawić szczeliny między kamieniami). Taki drenaż nie jest konieczny, jeśli grunt jest przepuszczalny.

A może jeszcze inny rodzaj murka ogrodowego?

Suchy murek ogrodowy powstaje z kamieni ułożonych bez zaprawy. Do jego budowy należy wybierać kamienie spłaszczone, najlepiej o dwóch powierzchniach mniej więcej równoległych, a trzeciej do nich prostopadłej. Dzięki temu łatwiej będzie te elementy do siebie dopasować. Powinny leżeć tak, by w kolejnych rzędach pionowe szczeliny między nimi mijały się, a jeśli się połączą, to nie więcej niż w dwóch warstwach. Konstrukcja będzie stabilniejsza, jeśli ułożymy kamienie z lekkim spadkiem w kierunku podtrzymywanego gruntu. Stawiając suchy murek, trzeba – dla związania budowli z gruntem – w każdym rzędzie co kilkadziesiąt centymetrów kłaść w poprzek kamień długi i płaski, tak aby jego jeden koniec (wysunięty poza lico murka) zagłębił się w ziemi.

Konstrukcję murku suchego można wzmocnić, wiążąc część kamieni zaprawą (umieszczoną tak, by nie była widoczna) lub – gdy podtrzymuje on skarpę czy otacza podwyższoną rabatę – pokrywając zaprawą powierzchnię stykającą się z podłożem. Murki suche do 50 cm wysokości nie potrzebują fundamentów. Wystarczy najniższą warstwę kamieni do połowy zagłębić w podłożu. Pod murkami wyższymi powinna się znaleźć podbudowa z ubitego żwiru lub tłucznia albo betonowy fundament grubości 20-30 cm. Jeżeli przestrzenie między kamieniami wypełnimy ziemią, stworzymy
dobre warunki wegetacji dla wielu roślin skalnych. Takie murki obsadzone roślinami (nazywane kwiatowymi) stanowią niezwykle efektowny element dekoracji ogrodów.

A murki z roślinami?

 Murki z gazonów. To najprostszy sposób na zabezpieczenie skarpy bez konieczności stosowania zaprawy murarskiej. Gazony to betonowe lub keramzytobetonowe donice szeroko dostępne na rynku w dość bogatej palecie kolorów – najczęściej można spotkać donice szare, brązowe, oliwkowe i w różnych odcieniach czerwieni. Mogą być okrągłe, z podcięciem, prostokątne, czy o bokach zaokrąglonych do środka. Niekiedy gazon składa się z dwóch komór: okrągłej i trwale połączonej z nią prostokątnej. Dzięki takiemu bogactwu kształtów możliwe jest budowanie murków o niemal dowolnych kształtach. Gazony oferowane są w wersjach z dnami lub bez.

Donice ustawia się jedne na drugich z niewielkim przesunięciem w kierunku skarpy. Jeśli murek ma wysokość większą niż 80 cm nachylenie ścianki powinno wynosić minimum 15 stopni od pionu. Zalecane jest stosowanie donic o coraz mniejszej średnicy (o jeden-dwa centymetry) w kolejnych rzędach murku – największe gazony ustawiamy u podstawy skarpy, a im wyżej, tym powinny mieć mniejszą średnicę. Gazony wypełnia się ziemią, co zapewnia stabilność konstrukcji. Rośliny można sadzić w każdym rzędzie takiego murku lub tylko w najwyżej położonych gazonach. Murek powinien być również wyższy o kilka centymetrów od brzegu skarpy, by woda z podlewania roślin mogła wsiąkać w ziemię.

Skarpa nad murkiem nie może być zbyt stroma – maksymalne pochylenie wynosi 10 stopni. Bardziej strome skarpy mogą zbyt mocno napierać na murek w rezultacie prowadząc do jego zawalenia. W przypadku gazonów bez dna, podlewanie roślin wymaga sporo uwagi. Nie można jednorazowo wlewać zbyt dużo wody do donic, gdyż gleba będzie wymywana z dołu gazonów i nie można podlewać murku wyłącznie od góry, ponieważ najniżej rosnące rośliny nie otrzymają wystarczającej ilości wilgoci. Trzeba podlewać każdy rząd donic oddzielnie, często, jednak niezbyt obficie.

A może inny murek ogrodowy?

Palisady. Dość szczególnym murkiem oporowym z gotowych kształtek jest palisada. Można ją bowiem wykonać również we własnym zakresie z zaostrzonych, okorowanych i zaimpregnowanych prostych konarów, przyciętych do wysokości 50-100 cm, wbitych ściśle jeden obok drugiego w ziemię. Na rynku są oferowane gotowe elementy palisadowe z drewna impregnowanego ciśnieniowo lub z betonowych kształtek.

W przypadku kształtek drewnianych można spotkać pojedyncze słupki, jak i całe segmenty łączone jednostronnie taśmą – tą stroną ustawiamy palisadę w kierunku skarpy, by taśma była niewidoczna. Czas użytkowania drewnianej palisady można wybitnie przedłużyć, od strony skarpy zabezpieczając ją przed działaniem wilgoci warstwą hydroizolacji wykonaną z papy lub folii ogrodniczej. Palisady betonowe wykonuje się przez wbijanie w grunt prefabrykowanych słupków o wysokości od 40 do 130 cm.

 Oferta kolorystyczna palisad betonowych jest bardzo bogata  – taka sama, jak betonowej kostki brukowej. Betonowe palisady są całkowicie odporne na wodę, zatem można z nich wykonywać obrzeża stawów i progi kaskad.