Japonia to nie tylko technologia, sushi czy manga, ale także nowatorskie i bardzo ciekawe podejście do kwestii urządzania ogrodów. Ogrody w stylu japońskim mają naśladować dziką przyrodę, która nie została zmieniona ręką człowieka. Każdy element takiego terenu – woda, rośliny, kamienie – ma swoje symboliczne znaczenie. Co trzeba wiedzieć, chcąc urządzić ogród rodem z Kraju Kwitnącej Wiśni?

Filozofia stojąca za ogrodami japońskimi

W japońskim poradniku z XI wieku dotyczącym urządzania ogrodów pojawiło się stwierdzenie “ucz się od natury, ale jej nie kopiuj”. Oczywiście na przestrzeni wieków z tego zdania ogrodnicy czy mnisi wysnuwali różne wnioski, jednak ogólne przesłanie pozostało niezmienne do dzisiaj. Ogród japoński jest przykładem myślenia o naturze jako o partnerze czy może nawet bardziej, nauczycielu. Adepci tych ogrodniczych technik myśleli o nawiązywaniu z przyrodą idealnej relacji, w której pierwsze skrzypce grają harmonia, prostota i niewymuszony estetyczny rys.

Ogród japoński jest układem asymetrycznym – kamienie, ławki, drzewka powinny występować w nieparzystej liczbie. Tego rodzaju typ zagospodarowania domowego otoczenia wymaga sporych nakładów pracy, jednak jeśli chce się odpocząć w ogrodzie o ciekawej japońskiej charakterystyce, warto postawić na interesujący rozkład kamieni, szemrzącą wodę i nawiązanie rozważnego kontaktu z przyrodą.

Rodzaje ogrodów japońskich

Inspirację przy zakładaniu i projektowaniu ogrodu w stylu japońskim warto czerpać z  trzech najważniejszych rodzai ogrodów japońskich – Tsukiyama, Karesansui oraz Chaniwa.

Ogród Tsukiyama oddaje wszystkie elementy naturalnego krajobrazu Japonii. Nasypy i pagórki imitujące wzgórza, mosty nad strumieniami, stawy oraz duże kamienie – to wszystko musi znaleźć się w ogrodzie Tsukiyama. Pojawiają się tam również specjalne miejsca, stanowiące odpowiedniki punktów widokowych, które pozwalają podziwiać stworzony przez ogrodników krajobraz.

Karesansui oznacza ogród suchego krajobrazu. Jego idea jest ściśle związana z zasadami zen, czyli jednego z najważniejszych odłamów buddyzmu. Karesansui to miejsce mające sprzyjać medytacji. Zakładany jest na płaskich terenach, a w samym ogrodzie nie ma zbyt wiele roślinności ani wody, które zostały zastąpione przez żwir i piasek, które naśladują odpowiednio wodę oraz fale.

W ogrodzie Chaniwa, inaczej ogrodzie herbacianym, centralnym punktem jest pawilon, w którym można w spokoju delektować się naparem z herbaty, czyli jednym z najważniejszych elementów kultury japońskiej. Charakterystyczne dla ogrodu Chaniwa są kręte ścieżki, prowadzące do pawilonu herbacianego oraz kamienne zbiorniki tsukubai lub chozu-bachi. Służą one symbolicznemu umyciu dłoni, który stanowi rytuał oczyszczenia przed przystąpieniem do ceremonii parzenia herbaty.

Kamień i woda w ogrodach japońskich

W kulturze japońskiej bardzo ważną rolę odgrywa symbolika i nie inaczej jest w przypadku tamtejszych ogrodów. Kamień oznacza trwałość i rzeczy niezmienne. W tego rodzaju ogrodach nie powinny być układane zbyt starannie lub w jakiś zaplanowany sposób, ponieważ przeczyłoby to naturalnym formom ich ułożenia w przyrodzie. Kamienie są również materiałem, z którego tworzone są różne elementy dekoracyjne, np. latarnie Ishi-Toro lub wspomniane zbiorniki tsukubai.

Woda z kolei symbolizuje życie – początek, ruch i przemijanie. Stąd nie ma mowy o ogrodzie japońskim bez oczek wodnych, kamiennych kaskad i fontann, a także strumieni. Te ostatnie symbolizują również, w zależności od nasilenia prądu, kobietę i mężczyznę. Spotkanie się rwących potoków z tymi spokojnymi w jednym stawie wskazuje na symboliczne połączenie się płci we wspólnej relacji.

Azalia i drzewka bonsai, czyli rośliny w ogrodzie japońskim

Przechadzając się po ogrodzie japońskim naszym oczom powinny ukazać się charakterystyczne rośliny ozdobne, takie jak azalie japońskie, piwonie, hortensje i magnolie. Oczywiście nie może obejść się bez drzew – wiśni, klonów japońskich, miłorzębów czy grabów sercowatych. Tak jak w przypadku innych elementów, tak rośliny powinny być rozmieszczone w ogrodzie w sposób nieregularny, zgodny z naturą. Niezbędnym elementem jest również mech, który nadaje harmonii całemu ogrodowi. Z tej rośliny słynie Kioto – miasto położone w centralnej części Japonii, w którym znajduje się Świątynia Mchu.

Charakterystyczne dla ogrodów japońskich są rośliny formowane, oczywiście na czele z drzewkami bonsai. Pożądanego kształtu nadaje się również sosnom japońskim, sosnom czarnym czy fikusom. Warto pamiętać, że w oryginalnych japońskich ogrodach za takim, a nie innym sposobem przycięcia danej rośliny stoi określona, najczęściej ukryta przed niewprawionym okiem symbolika.

Ogród japońskich w lokalnych warunkach

Chcąc mieć ogród japoński przy domu można zdecydować się na ścisłą próbę oddania japońskiej symboliki albo luźne potraktowanie tego rodzaju ogrodowych realizacji, skupiając się raczej na ogólnej atmosferze, a nie na detalicznym odwzorowywaniu najdrobniejszych detali. W polskich warunkach bez pomocy specjalistów praktycznie niemożliwe jest bezbłędne skopiowanie japońskich ogrodowych oryginałów. Podobne próby z wykorzystaniem wymyślnych pagód, torii czy tabliczek ze znakami pisma katakana mogą wypaść śmiesznie i bez poszanowania japońskiej tradycji. Dlatego warto kierować się ideą uczenia od natury, a z ogrodów Tsukiyama, Karesansui czy Chaniwa brać poszczególne elementy tak, by stworzyć zgodną z przyrodą, spójną całość.

Autorem wpisu jest Łukasz z bloga Fixly.pl.

Zdjęcia zostały pobrane stąd